Wprowadzenie do tematu A: Związek kognitywnego uczenia się ze społecznym i emocjonalnym rozwojem dziecka
DLACZEGO SIEROTY SĄ CZĘSTO WYKLUCZONE Z UCZENIA SIĘ I PRACY JAKO OSOBY DOROSŁE
Zgodnie z niektórymi badaniami, nawet 57% dzieci wychowywanych poza swoimi rodzinami było bezrobotne jako dorośli i w dorosłym życiu nie odebrało żadnego formalnego wykształcenia. Występowały u nich często problem małżeńskie, zachowania przestępcze oraz narkomania. Istnieje kilka powodów tych smutnych okoliczności.
 
Po pierwsze:
odłączenie od rodziny i krewnych oznacza, że dzieci pozbawione są wsparcia rodzinnego w edukacji. Krewni sierot często nie są wykształceni i nie promują kształcenia. 
 
Po drugie przebywanie w domach dziecka czy rodzinach zastępczych jest w niektórych krajach stygmatyzujące i sprawia, że dzieci czują się gorsze i wykluczone w szkole. Ponadto wiele domów dziecka czy placówek izoluje dzieci od udziału w życiu towarzyskim poza placówką. Można mieć wpływ na te okoliczności, jak to zobaczymy podczas kolejnej sesji. 
 
Po trzecie, wczesne pozbawienie rodziców lub złe traktowanie może ograniczyć rozwój inteligencji i spowodować problem z zachowaniem, wykluczające dziecko z życia szkolnego. Brak rodziców może spowodować trwalsze oznaki nadaktywności, zachowań agresywnych i impulsywnych. Z powodu tych problemów nauczyciele mogą uznać dziecko za “niegrzeczne i nieposłuszne” i denerwujące zamiast skierować je do programu nauczania dla dzieci ze specjalnymi potrzebami.
 
Ponadto dzieci umieszczone poza rodziną mają często niską wagę urodzeniową, są urodzone przedwcześnie, w trudnych porodach, a ich matki nadużywały używek podczas ciąży. Istnieje ścisły związek pomiędzy niską wagą urodzeniową dziecka (2400 g lub mniej) a wynikami dziecka w teście na inteligencję przeprowadzonym w wieku szkolnym.
Ponadto niska waga urodzeniowa i przedwczesne urodzenie mogą także zwiększyć częstotliwość występowania problemów czuciowo-ruchowych oraz problemów z uczeniem się i zachowaniem oraz liczby egzaminów, które dziecko jest w stanie zdać w trakcie nauki w szkole. Istnieje ścisły związek pomiędzy stymulowaniem dziecka przez opiekuna, aktywnością mózgu i wzrostem. 
 
Po czwarte, wiele dzieci przeciętnie lub bardzo inteligentnych nie wykorzystuje swoich zdolności uczenia się ze względu na emocjonalny brak bezpiecznej bazy i własne poczucie niskiej oceny. Pomagając dzieciom czuć się bezpiecznie i wspierając w ten sposób naturalne zachowanie nastawione na eksplorację dajemy im ogromny potencjał do uczenia się. 
 
Przykładowo w Rumunii zdumiewające wyniki osiągnęła specjalna szkoła dla inteligentnych dzieci bardzo biednych rodziców ze wsi. Dzieci mieszkają w szkole, a ich opiekunowi i nauczyciele zapewniają im uwagę, bezpieczeństwo i dobrze się do nich odnoszą. Te dzieci zwyciężają często w olimpiadach matematycznych na poziomie krajowym.

UCZENIE SIĘ TRWA CAŁE ŻYCIE – WYRASTA Z OPIEKI ZAPEWNIAJĄCEJ BEZPIECZEŃSTWO
Z tego właśnie powodu program FAIRstart opiera się na koncepcji “uczenia się przez całe życie”: Zapewniająca bezpieczeństwo opieka wspiera uczenie się emocjonalne, społeczne i poznawcze od chwili narodzin, w okresie przedszkolnym, szkolnym i w życiu dorosłym. Przez pierwsze kilka lat emocjonalne, społeczne i poznawcze uczenie się jest efektem wszelkiego rodzaju stymulacji i opieki, a dopiero w wieku między 3 a 5 lat poznawcze uczenie się staje się samodzielnym procesem. Dobrze stymulując niemowlę i mówiąc do niego podczas karmienia wspieramy jednocześnie emocjonalny, społeczny i poznawczy rozwój dziecka. Kiedy dziecko zaczyna szkołę i jest gotowe do uczenia się, jego osiągnięcia i stopnie w wielkim stopniu zależą od opieki i troski, jaką było otoczone we wcześniejszych latach życia.

PODSTAWA PROCESU UCZENIA SIĘ: WSPIERAJĄC EKSPLORACJĘ
Już przećwiczyliśmy dwa najlepsze działania naprawcze pozwalające zapewnić dziecku dobry start w szkole:
 
Bezpieczne zachowanie opiekuna jest przesłanką do uczenia się. Jak pamiętacie z sesji 4 (“Sposoby ćwiczenia zawodu opiekuna w praktyce”), odpowiednia opieka zapewnia dziecku bezpieczną bazę. Dzieje się to za sprawą spójnego zachowania opiekuna; opiekun jest wrażliwy na stany dziecka i dostępny, gdy czuje się ono zagrożone, spokojny i uprzejmy, gdy dziecko ma wahania nastrojów i często rozmawia z dzieckiem o rozumieniu myśli i emocji innych. Ten styl daje dziecku poczucie posiadania bezpiecznej bazy. 
 
Ponadto, jak również być może pamiętacie z sesji 4, warunki Zadań i Relacji, jasne jest, że edukator lub nauczyciel musi zapewnić dziecku bezpieczną relację i na niej się skupić. Dobre wykonywanie zadań, rozumienie przez dziecko matematyki, gramatyki czy odrabianie pracy domowej wymaga posiadania przez dziecko pozytywnej relacji społecznej z nauczycielem.
 
Innymi słowy:  jeżeli dzieci boją się nauczyciela, prawdopodobnie niewiele się nauczą, niezależnie od poziomu ich inteligencji. 
 
Posiadania bezpiecznej relacji z nauczycielem “wyłącza” wyczerpujące działanie układu przywiązania i pozwala za to na “włączenie” systemu odkrywania: dziecko odpełza od opiekuna i zaczyna odkrywać otoczenie, bawi się, jest ciekawe i eksperymentuje z zabawkami, nawiązuje kontakty społeczne z innymi osobami. Do tej listy zachowań odkrywczych możemy także dodać “uczenie się i studiowanie” od ukończenia 3 lat. Uczenie się, także w szkole, staje się po prostu radosnym doświadczeniem. Dziecko nie jest tylko biernym odbiorca wiedzy, ale aktywnym partnerem w procesie uczenia się, potrafiącym współpracować z nauczycielami i rówieśnikami.

UCZENIE SIĘ UCZENIA SIĘ
Uczenie się opiera się na dwóch założeniach: musimy być w stanie wyraźnie odbierać otaczający nas świat oraz być w stanie wiedzieć, w jaki sposób zwracać uwagę na to, co mówi nauczyciel i na przedstawiane materiały.
Musisz się tego nauczyć po to, by nauczyć się czegokolwiek. 
 
Dziecko otrzymuje te narzędzia i funkcje niezbędne do uczenia się przez kontakt, komunikację i interakcję z opiekunką. Z tego powodu najważniejszym nauczycielem w życiu jest matka lub pierwszy opiekun.  
 
Jak będzie wyglądała interakcja dobrej opiekunki z jej dzieckiem i w jaki sposób zapewni ona dziecku cenne narzędzia uczenia się? Dobry opiekun będzie reagował na sposoby pomagające dziecku uczyć się i budować konieczne funkcje. Dlatego też dzieci posiadające przygnębionych, zdezorientowanych i niepewnych siebie, wściekłych lub nieprzewidywalnych opiekunów będą miały problemy z uczeniem się i rozwojem poznawczym w późniejszym życiu.
 

Koncentracja:

Niemowlę potrafi początkowo skoncentrować się na patrzeniu na opiekuna tylko przez kilka sekund. Jednak opiekun będzie zawsze starać się utrzymać uwagę tego niemowlęcia odrobinę dłużej. Zrobi to podnosząc głos, przytulając, ponawiając próbę nawiązania kontaktu wzrokowego i niemowlę stopniowo nauczy się patrzeć na opiekuna może przez 20 sekund. Pracując nad tym osiągnie się dłuższą koncentrację dziecka na zabawce lub jakieś czynności/działaniu. Wtedy dziecko, mając 5 lat, będzie potrafiło bawić się tymi samymi przedmiotami lub z tymi samymi kolegami może przez 5 minut. Kiedy zacznie szkołę, będzie potrafiło skupić się przez 10 minut na czytaniu książki lub zabawie z rówieśnikami, być może też ten okres koncentracji ulegnie wydłużeniu. Będzie też w stanie skupić się dłużej na tym, co mówi nauczyciel. W miarę dorastania będzie potrafiło np. przez godzinę w pełni skupić się na czytaniu.

Dzieci, które doświadczyły częstej zmiany opiekunów do drugiego roku życia mają często problemy z koncentracją.
 

Koncentracja na zagadnieniu i odróżnianie rzeczy ważnych od nieważnych – zdolność koncentracji i odróżnienia ważnej postaci od nieistotnego tła:

Opiekun stara się wywołać w dziecku pozytywne emocje. Oznacza to, że kiedy dziecko jest w kontakcie z opiekunem, będzie w jego/jej obecności odczuwało wiele emocji, co automatycznie spowoduje jego koncentracje na opiekunie. Nie będzie koncentrowało się w tak dużym stopniu na mydle czy ręczniku, które nie wywołują u niego tak silnych emocji, jak ma to miejsce w przypadku opiekuna. Dziecko uczy się teraz kierować uwagę tylko na to, co jest istotne i zapominać o rzeczach nieistotnych bądź je ignorować. Oznacza to, że w szkole dziecko będzie w stanie skupić się na tym, co mówi nauczyciel i ignorować cały hałas powodowany przez inne dzieci. Później będzie też w stanie odszukać szybko istotne fragment tekstu lub treści matematyczne i nie zwracać uwagi na wszystkie okoliczności lub słowa niemające znaczenia.
Dzieci, które doświadczyły częstej zmiany opiekunów do drugiego roku życia mają często problem z koncentracją na danej osobie i sprawie i będą miały trudności w rozróżnieniu tego co istotne, od tego co nieistotne.
 

Rozpoznawanie, przypominanie sobie i zapamiętywanie, preferencje i zmysł krytyczny/estetyczny

Ponieważ kontakt opiekun/dziecko wyzwala w dziecku wiele pozytywnych emocji, będzie ono potrafiło szczególnie dobrze rozpoznać tego opiekuna i reagować mocniej na jej/jego powrót. Dzieje się tak nie tylko dlatego, ponieważ opiekun ma to samo ubranie czy ton głosu, ale ze względu na utrzymywanie się tych samych silnych uczuć przy każdym kontakcie opiekuna i dziecka. Tak więc rozpoznanie tak naprawdę polega na tym:
“Oto znowu nadchodzi i znów odczuwam to samo pozytywne uczucie!” “Nadchodzi ktoś nieznajomy, nie pamiętam tej osoby, więc zaczynam płakać, mimo że ona jest miła – chcę, żeby przyszła moja opiekunka!” 
W ten sposób dziecko potrafi później rozpoznać “kogoś, kogo już widziało, tekst, który już przeczytało, wzór matematyczny, co robiliśmy wczoraj w szkole, znowu jest mój nauczyciel!” Potrafi się nauczyć preferowania pewnych rzeczy w szkole i wyrabia mu się zmysł krytyczny „Tę bajkę lubię, ta mi się za bardzo nie podoba”. 
Dzieci, które doświadczyły częstej zmiany opiekunów do drugiego roku życia mają często problem w rozpoznawaniu i przypominaniu sobie przedmiotów, osób, tematów i metod, wzorów i rytmów w codziennym życiu.
 

Relacje między rzeczami, poczucie proporcji, rozumieniem znaczenia języka.

Ponieważ niemowlę pozostaje w interakcji i dialogu z opiekunem, zaczyna stopniowo rozumieć, że są takie pojęcia jak “ja” i “ty” i “oni” oraz ich wzajemne odniesienia. W ten sposób dziecko może później zrozumieć, na czym polega gramatyka – związki między słowami: “Ja” musi być podmiotem w zdaniu, “on, ona, ono, oni” muszą być dopełnieniami w zdaniu, a to, co dzieje się między nami musi być czasownikiem: “ja się do ciebie uśmiecham, ty się śmiejesz, kiedy się do ciebie uśmiecham”. 
Opiekunka nie tylko mówi do dziecka, ale także wyraża słowa bardzo emocjonalnie nacechowanym tonem głosu, odpowiadającym znaczeniu słów.
Nie powie po prostu bez wyrazu “mama-jest-szczęśliwa”. Powie „Mama jest taaaaaaka SZCZĘŚLIWA że jesteś”, a jej głos będzie się wznosić i opadać.
W ten sposób dziecko jest w stanie łączyć uczucia i słowa – nie tylko słyszy “zły, szczęśliwy, smutny”, ale uczy się także czuć złość, szczęście czy smutek tylko dlatego, że słyszy dane słowo. Dlatego właśnie dziecko nie tylko potrafi wychwycić słowo, ale też czuje znaczenie (emocje) jakie ono wywołuje. Tak więc gdy nauczyciel mówi coś w klasie lub dziecko czyta tekst, już na późniejszym etapie życia, dziecko rozumie znaczenie i intencję tego, co jest mówione, ponieważ te słowa wywołują odpowiednie uczucia. Proszę spróbować samemu – powiedzieć słowo “duch” – jakie uczucia ono w nas wywołuje? Teraz proszę spróbować powiedzieć “Ciepłe, spokojne, cudowne popołudnie”. Czy czujemy różnice wypowiadając te słowa?  Dlatego właśnie rozumiemy znaczenie języka – matka nauczyła nas odczuwać to, co czytamy lub słyszymy.
Dzieci, które doświadczyły częstej zmiany opiekunów do drugiego roku życia mają często problemy ze zrozumieniem relacji pomiędzy elementami (na przykład elementami równania, ułożeniem i powiązaniem poszczególnych słów w zdaniu). Będą też często mieć trudności ze zrozumieniem znaczenia słów i zdań i tendencję do ich powtarzania bez ich faktycznego zrozumienia.

 

Motywacja i tolerancja na niepowodzenia:

Niemowlę uczy się czuć zmotywowane na dłuższą metę ponieważ jego opiekun/ka jest często pozytywnie nastawiona, umie je zaciekawić i cieszy się wszystkim, co robi niemowlę. Dzięki temu niemowlę odnosi się pozytywnie i z ciekawością do wszystkiego czy wszystkich, których spotyka w swoim późniejszym życiu Chroni także dziecko przed uczuciem niepowodzenia, pociesza je i uspakaja, jeżeli za bardzo cierpi, wspiera je w próbowaniu rzeczy nieco zbyt trudnych lub niebezpiecznych zdaniem dziecka. W ten sposób niemowlę buduje ogólne poczucie motywacji i tolerancję na niepowodzenie. Kiedy więc zaczyna szkołę, odnosi się pozytywnie i z entuzjazmem do nowych i trudnych zadań i potrafi znieść więcej niepowodzeń w drodze do celu.
 
jakob_saebebobbel
 
Dzieci, które doświadczyły częstej zmiany opiekunów do drugiego roku życia mają często z utrzymaniem motywacji przez wystarczająco długi czas. Będą miały często trudności z powstrzymaniem się z realizacją ich potrzeb i realizacją impulsów kończąc jakieś zadanie, ponieważ czują się zniechęcone zbyt trudnymi zadaniami.
 
Wszystkie te cechy są o wiele potrzebniejsze, aby odnieść sukces w życiu szkolnym i towarzyskim niż sama „inteligencja” dziecka.
 
Przykładowo,
podczas badania czterolatki dostały po cukierku. Powiedziano im, że jeżeli poczekają 15 minut na powrót wychowawcy, w nagrodę dostaną po jeszcze jednym cukierku. Gdyby zjedli swój cukierek przed powrotem wychowawcy, nie dostaliby następnego. Niektóre dzieci były w stanie się opanować i poczekać na powrót wychowawcy; inne nie były w stanie oprzeć się pokusie. Te same dzieci przebadano, gdy miały 17 lat: te, które w wieku 4 lat potrafiły zaczekać, wszystkie miały osiągnięcia w nauce, również te, które nie były aż tak inteligentne. Te, które w wieku 4 lat nie potrafiły czekać, nie miały osiągnięć w szkole – nawet najbardziej inteligentne z nich.
Dlatego też te podstawowe funkcje, których uczą pierwsi opiekunowi są prawdopodobnie tak samo istotne jak inteligencja.
 

DYSKUSJA W GRUPIE
  • Które z tych problemów zauważamy u niektórych naszych dzieci? Problemy z koncentracją, ze skupieniem się, itp.?
  • W jaki sposób utrudnia to im działanie i uczenie się, a nam planowanie i ćwiczenie?

 
 

Pages: 1 2 3 4